بسیاری از ما به فصل سرما که نزدیک می‌شویم، برای محافظت از بدن خود و اینکه کمتر دچار سرماخوردگی‌های سخت شویم، اقدام به تزریق واکسن آنفولانزا می‌کنیم. البته اغلب ما هم اطلاعات درستی درباره این واکسن نداریم و حتی نمی‌دانیم که واکسن پیش گیرنده آنفولانزا انواع گوناگونی دارد. اما اگر شما هم در دسته افرادی قرار دارید که به طور مکرر این واکسن را تزریق می‌کنید، حتماً باید اطلاعات کافی در مورد آن داشته باشید. در این مطلب از دکتر مهناز شکروی قرار است درباره انواع واکسن آنفولانزا با شما صحبت کنیم و حقایقی را درباره این واکسن با شما به اشتراک بگذاریم.
آنفولانزا چیست و چه علائمی دارد؟
آنفولانزا یک عفونت تنفسی است که توسط ویروس‌های آنفولانزا ایجاد می‌شود. ویروس‌ها از طریق هوا عبور کرده و از طریق بینی یا دهان وارد بدن شما می‌شوند. همچنین می‌توان آن را از سطوح آلوده به دست آورد. هرساله میلیون‌ها نفر به آنفولانزا مبتلا می‌شوند که می‌تواند باعث بیماری خفیف تا شدید و در برخی موارد ممکن است منجر به بستری شدن یا مرگ شود. علائم آنفولانزا مشابه علائم سرماخوردگی است، اما بیشتر طول می‌کشد.
همه ما در خطر ابتلا و شیوع آنفولانزا هستیم. اگر شما مبتلا به آسم یا سایر بیماری های ریوی هستید، بیشتر در معرض ابتلا به عوارض آنفولانزا هستید. مقامات بهداشتی به همه افراد 6 ماهه و بالاتر توصیه می‌کنند که هر سال واکسن آنفلوانزا دریافت کنند.
این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی به‌خصوص در کودکان، بزرگسالان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای شود. ویروس آنفولانزا هرسال جهش‌های مختلفی دارد و دائماً تغییر می‌کند. به‌این‌علت است که باید هرساله واکسینه شوید.
علائم رایج آنفولانزا شامل موارد زیر است:
-تب و لرز
- سرفه
- گلودرد
- آبریزش بینی یا گرفتگی بینی
- درد عضله یا بدن
- سردرد
- احساس خستگی زیاد
بسیاری از علائم آنفولانزا مشابه علائم کروناست تا حدی که تفاوت آنفولانزا و کرونا گاهی چندان مشخص نیست.
واکسن آنفولانزا چیست؟
واکسن آنفولانزا داروی پیشگیری از ابتلا به 4 نوع متداول ویروس آنفولانزا است. این واکسن دارای مقدار بسیار کمی از ویروس‌های مرده یا غیر فعال این بیماری هستند که بدن را در برابر نفوذ این عفونت مقاوم می‌کنند.
نحوه تزریق واکسن آنفولانزا همانند دیگر داروهای همپای خود، تزریقی است و از طریق بازو وارد بدن می‌شود، هر چند که این واکسن به صورت اسپری بینی نیز در دسترس است.
واکسن آنفولانزا باعث می‌شود که بدن دو هفته بعد از واکسیناسیون شروع به تولید آنتی بادی کند. این آنتی بادی‌ها در برابر عفونت ناشی از ویروسی که واکسن بر اساس آن ساخته شده در بدن مصونیت ایجاد می‌کند.
انواع مختلف واکسن آنفولانزا
همان طور که گفتیم واکسن آنفولانزا هر سال برای پیشگیری از ابتلا به ویروس آنفولانزا در همان سال عرضه می‌شود. ترکیب ویروس‌های آنفولانزا هر سال تغییر پیدا می‌کند و شکل جدیدی به خود می‌گیرد. بنابراین لازم است نوع واکسنی که برای مقابله با ویروس جدید عرضه می‌شود نیز تغییر کند تا بتواند اثر ویروس را از بین برده و با آن مقابله کند. این نوع از واکسن‌ها که هر سال و بر اساس نوع ویروس تغییر شکل یافته در همان سال تولید و عرضه می‌شوند، واکسن آنفولانزای فصلی هستند.
دلیل تفاوت انواع مختلف ویروس آنفولانزا که هر سال جان ما را تهدید می‌کند، بالا بودن سرعت جهش در این ویروس است. بر اثر جهش ویروس آنفولانزا ساختار آن تغییر پیدا کرده و نسبت به واکسن‌هایی که پیش از این تولید و تزریق شده‌اند، مقاوم می‌شود.
واکسن آنفولانزا هلندی
واکسن‌های آنفولانزای موجود در ایران معمولا از نوع چهار ظرفیتی هستند؛ یعنی بدن را در مقابل چهار نوع مختلف ویروس آنفولانزا مقاوم می‌کنند. همه این واکسن‌ها از ویروس کشته‌شده یا غیرفعال آنفولانزا تهیه شده‌اند و بیشتر آنها ساخت کشور فرانسه و هلند هستند. امکان تزریق واکسن آنفولانزا هلندی با نام اینفلوواک برای افراد بزرگسال و کودکان بالای شش ماه وجود دارد؛ اما بهتر است پیش از تزریق با یک پزشک مشورت کنید.
واکسن تزریقی آنفولانزا
واکسن آنفولانزا یک واکسن غیرفعال است. این یعنی واکسن آنفولانزا حاوی ویروس‌های کشته شده آنفولانزا است. همچنین این واکسن می‌تواند یک نوع واکسن نوترکیب باشد. یعنی بدون استفاده از ذرات ویروسی تهیه شود. پزشکان این واکسن را به‌طور عضلانی یا زیر جلدی تزریق می‌کنند تا سیستم ایمنی بدن را وادار کنند در مقابل ویروس آنفولانزا آنتی‌بادی تولید کند.
دو نوع واکسن آنفولانزا در بازار موجود است که در برابر سه نوع از ویروس‌های آنفولانزا باعث ایجاد ایمنی می‌شود. نوع دیگر آن یک واکسن چهارگانه است که در برابر ۴ نوع ویروس آنفولانزا، ایمنی بدن را تقویت می‌کند. هر دو نوع این واکسن‌ها را می‌توان به صورت عضلانی تزریق کرد. برای افراد بالای ۶۵ سال نیز واکسن‌های مخصوصی در بازار موجود است که توانایی ایجاد ایمنی بالاتری نسبت به واکسن‌های دیگر دارد.
واکسن اسپری بینی آنفولانزا
این نوع واکسن برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ معرفی شد و در برابر همان انواع از ویروس آنفولانزا که واکسن تزریقی می‌تواند ایمنی ایجاد کند، کاربرد دارد. تنها تفاوت بین واکسن تزریقی و واکسن اسپری بینی در این است که واکسن اسپری بینی، به جای ویروس کشته شده، حاوی ویروس ضعیف شده آنفولانزاست و به جای تزریق، از طریق اسپری کردن در بینی استفاده می‌شود و ایمنی لازم را بوجود می‌آورد.
واکسن اسپری بینی آنفولانزا در دسته واکسن‌های تضعیف شده قرار می‌گیرد و به دلیل وجود ویروس‌های ضعیف، در بدن فرد واکسیناسیون شده علائم شدیدی ایجاد نمی‌کند. واکسن اسپری بینی آنفولانزا به جز زنان باردار، برای افراد ۲ تا ۴۹ سال مناسب تشخیص داده شده است. این واکسن در برخی از افرادی که بیماری‌های خاصی دارند باید با نظر پزشک و تحت مراقبت استفاده شود.
تمامی واکسن‌های اسپری بینی چهارگانه هستند. اگرچه واکسن اسپری بینی آنفولانزا علائم شدیدی ایجاد نمی‌کند اما ممکن است باعث آبریزش بینی، سردرد، سوزش گلو و سرفه شود. کودکانی که از این واکسن استفاده می‌کنند نیز ممکن است به تب خفیف و یا درد عضلانی دچار شوند.
چه کسانی باید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها CDC توصیه می‌کند که افراد بالای 6 ماه هرساله واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند، خصوصاً افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض مربوط به آنفولانزا هستند و کسانی که ازاین‌قبیل افراد مراقبت می‌کنند یا با آنها زندگی می‌کنند، مانند کارکنان مراقبت‌های بهداشتی.
افراد زیر باید هرساله واکسن دریافت شود:
- آسم (حتی اگر خفیف یا کنترل شده باشد) یا سایر بیماری‌های ریوی
- مشکلات مغزی، نخاعی یا اختلالات عصبی؛ مانند سکته مغزی، صرع، ناتوانی ذهنی، دیستروفی عضلانی، فلج مغزی یا ضایعه نخاعی
- دیابت و سایر اختلالات غدد درون‌ریز
- صرع
- مشکلات کلیوی
- بیماری‌های قلبی
- اختلال و بیماری کبدی
- اختلالات متابولیکی (مانند اختلالات متابولیکی ارثی و اختلالات میتوکندری)
- چاقی مفرط (BMI بالاتر از 40)
- بیماری سلول داسی‌شکل و سایر اختلالات خونی
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بیماری‌های خاص یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی.
بهترین زمان برای دریافت واکسن آنفولانزا
به دلیل اینکه فصل آنفولانزا ازابتدای مهر ماه شروع می شود و تا پایان اردیبهشت ماه ادامه می یابد ، بهترین زمان برای دریافت واکسن ماه مهر و آبان می باشد. با این حال می توان در ماه آذر و حتی دیرتر هم اقدام کرد ، اگر چه اقدام سریعتر می تواند برای پیشگیری موثرتر باشد.
عوارض واکسن‌های آنفولانزا چیست؟
هر دارو و واکسن به تبع مزایایی که دارد ممکن است افراد را دچار عوارض خاصی هم بکند. این عوارض در برخی از افراد اصلاً بروز پیدا نمی‌کند، در مقابل در برخی افراد به صورت خفیف و در تعدادی دیگر شدیدتر هستند. هر چند که به طور کلی بیشتر این عوارض خفیف هستند، اما فرد بعد از تزریق واکسن ممکن است دچار سردرد، تب، احساس خستگی، قرمزی، حساسیت و تورم در ناحیه تزریق شود. اما علاوه بر این موارد ممکن است یه سری عوارض دیگر را هم مشاهده کنید. اگرچه به طور کلی واکسن ضد آنفولانزا مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند، اما در صورت بروز علائم زیر حتماً با پزشک خود در تماس باشید. زیرا گزینه‌های زیر نشان دهنده واکنش آلرژیک فرد بوده و ممکن است وی را دچار مشکل کند.
- ایجاد ضعف و سرگیجه
- تورم اطراف لب‌ها و یا چشم‌ها
- مشکل در تنفس یا خس خس کردن سینه
- افزایش ضربان قلب
چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا تزریق کنند؟
تعداد بسیار کمی از افراد نباید واکسن آنفولانزا بزنند:
- نوزادان زیر ۶ ماه: اگرچه این واکسن برای نوزادان کمتر از ۶ ماه مضر نیست، اما موثرهم نیست.
- کودکان دارای حساسیت جدی به تیمروسال (یک ماده نگهدارنده در محلول های لنز تماسی و واکسن آنفولانزا): این کودکان باید واکسن های بدون تیمروسال تزریق نمایند.
- افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارند.
سخن پایانی
آنفولانزا بیماری است که تقریباً همه‌ی انسان‌ها یک‌بار در سال به این بیماری مبتلا می‌شوند. ازاین‌رو هرساله منابع زیادی صرف درمان آن می‌شود و حتی جان انسان‌های زیادی را هم می‌گیرد. بااین‌وجود دریافت واکسن آنفولانزا می‌تواند تأثیر زیادی در سلامت خود و جامعه داشته باشد. هرسال واریانت‌های مختلفی از این ویروس می‌بینیم. ازاین‌رو هرسال باید در برابر این ویروس واکسینه شوید.
برای اطلاعات دقیق‌تر در مورد واکسن آنفولانزا، انواع آن و مزایا و عوارض واکسن آنفولانزا می‌توانید از دکتر مهناز شکروی(داروساز) مشورت بگیرید.
